Carene & Amal: Οι ξεριζωμένες γυναίκες στην Ελλάδα μιλούν ανοιχτά

Γυναικείες προσφυγικές μαρτυρίες: Ο φόβος, οι αντιξοότητες στους καταυλισμούς και το νομικό πλαίσιο

Carene

Η ιστορία της αρχίζει όπως αυτή εκατομμυρίων γυναικών της Αφρικής.Η Carene γεννήθηκε στη Ρουάντα ,κόρη τοπικού φυλάρχου.Η αθωώτητα της παιδικής ηλικίας γρήγορα πέρασε και ήρθε η στιγμή να γίνει «γυναίκα», μέσα από την απάνθρωπη διαδικασία του ακρωτηριασμού των γεννητικών της οργάνων. Αντιστάθηκε, ζήτησε βοήθεια από συγγενείς και φίλους, προσπάθησε να ξεφύγει. Μόνο ο αδερφός της την υποστήριξε και το πλήρωσε βαριά. Ως τιμωρία τα άλλα μέλη της φυλής τού έκοψαν τρία δάχτυλα! Εκείνη δεν σταμάτησε να αγωνίζεται. Το έσκασε από το χωριό της, έφυγε από τη χώρα της και ύστερα από ένα μακρύ ταξίδι γεμάτο κινδύνους και κακουχίες έφτασε στην Ελλάδα.

Ζούσε χωρίς πόρους, χωρίς κατάλυμα, χωρίς καμία προστασία. Υπέβαλε αίτηση χορήγησης ασύλου και ήρθε η στιγμή για τη διαβόητη συνέντευξη. Σε έναν αστυνομικό υπάλληλο, σε έναν άγνωστο άνδρα, έπρεπε να ανοίξει την καρδιά της και να κατονομάσει όλα τα δεινά που την περίμεναν στην πατρίδα της, από τα οποία κατόρθωσε να ξεφύγει. Η ντροπή και ο φόβος την κατέκλυζαν αλλά γνώριζε ότι το να αποκαλύψει αυτούς τους εξευτελισμούς ήταν η μόνη της ευκαιρία να αποδείξει ότι ήταν «πρόσφυγας» και κατ’ επέκταση δικαιούνταν άσυλο. Μάζεψε το κουράγιο της και είπε τα πάντα – για την κλειτοριδοεκτομή, για τη βία, για την καταπίεση που υπέστη. Ο υπάλληλος κατέγραψε κάθε λέξη. Και μετά… απέρριψε την αίτηση ασύλου.

Amal

Η Amal, μία Παλαιστίνια πρόσφυγας, εργαζόταν ως ιατρικός στατιστικολόγος σε νοσοκομείο στη Δαμασκό της Συρίας. Ήταν μία από τα μέλη του προσωπικού που διαδήλωσαν κατά της πολιτικής του νοσοκομείου να δέχεται μόνο θύματα πολέμου, κι όχι πολίτες. Κάποιοι από αυτούς που διαδήλωναν συνελήφθησαν ή εξαφανίστηκαν, κι έτσι η Amal έφυγε, από φόβο για τη ζωή της.

Έφτασε στη Λέσβο τον Ιούλιο του 2017.Για πέντε ημέρες έμεινε σε μια σκηνή με άλλους άντρες, γυναίκες και παιδιά. Μια “σκηνή φυλακή” όπως το ονόμαζε.Σοκαρίστηκε και πληγώθηκε που της συμπεριφέρονταν σαν εγκληματία.»

Κάθε μέρα γίνεται όλο και χειρότερα στη Μόρια. Ο καταυλισμός είναι τόσο συνωστισμένος που ακόμα και το Τμήμα Γ (προορισμένο αποκλειστικά για ανύπαντρες γυναίκες) είναι πια πλήρες και οι γυναίκες που ταξιδεύουν μόνες τους μένουν σε μεγάλες σκηνές στην περιοχή άφιξης για δύο ή τρεις μήνες, πολύ απροστάτευτες.

Η Amal μιλάει αγγλικά και κατάφερε να βρει δουλειά ως διερμηνέας για αρκετούς οργανισμούς στη Λέσβο. Δεν μένει πια στη Μόρια, αλλά ανησυχεί ακόμα για τις πολλές γυναίκες που μένουν εκεί.

ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γυναικών και κοριτσιών έχουν γίνει και συνεχίζουν να γίνονται σημαντικοί αγώνες σε διεθνές επίπεδο. Ο χάρτης των Ηνωμένων Εθνών το 1945 και η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα το 1948 ,διακυρήσσουν την απαγόρευση των διακρίσεων λόγω φύλου.Ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για την προστασία των γυναικών είναι η <<Σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών>>,η οποία εγκρίθηκε από την Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το 1979.Το 2008 ο πρώην Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Ban Ki-moon ξεκίνησε παγκόσμια εκστρατεία για την πρόληψη και την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών και κοριτσιών σε όλο τον κόσμο.

Όσον αφορά στα θέματα ασύλου το ευρωπαικό δίκαιο καθορίζεται από τη Συνθήκη Σένγκεν και από τους κανονισμούς Δουβλίνο ΙΙ και ΙΙΙ. Σύμφωνα με αυτά τα κράτη-μέλη της ΕΕ τα οποία αποτελούν χώρες πρώτης εισόδου προσφύγων και μεταναστών έχουν αναλάβει αποκλειστκά τις αιτήσεις ασύλου.Εκτός από την ευρωπαΪκή νομοθεσία σημαντικό ρόλο στο προσφυγικό ζήτημα κατέχει η συμφωνία που υπογράφηκε τον Μάρτιο του 2016 μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ.

ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ

Οι ευάλωτες ομάδες όπως αυτές των κοριτσιών και γυναικών προσφύγων που φτάνουν στην Ελλάδα και αιτούνται άσυλο διαμένουν συχνά μαζί με άνδρες με τους οποίους δεν έχουν καμία συγγενική σχέση, με αποτέλεσμα να αισθάνονται εξαιρετικά μόνες και εγκαταλελειμμένες, ενώ εκθέτονται καθημερινά σε κίνδυνο να πέσουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης. Όσον αφορά το θέμα των κακοποιήσεων ,σύμφωνα με έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας για τους πρόσφυγες του 2018 από τα 622 άτομα που ανέφεραν ότι είχαν υποστεί κακοποίηση ,το 30% την είχαν υποστεί μετά την άφιξή τους στην Ελλάδα και το 80% ήταν γυναίκες.

Ακόμη περιπτώσεις σαν της Carene αποδεικνύουν πως οι γυναίκες που ζητούν άσυλο διστάζουν να απαριθμήσουν τα δεινά στα οποία υποβλήθηκαν στις πατρίδες τους,καθώς οι αιτήσεις χορήγησης ασύλου κρίνονται από αστυνομικά όργανα ,συνύθως άνδρες, χωρίς τη συμμετοχή  γυναίκας μεταφράστριας. Πράγματι καθώς οι περισσότερες γυναίκες προέρχονται από συντηρητικές κουλτούρες αποτελεί γι’ αυτές αληθινή δοκιμασία να μιλήσουν για κακοποιήσεις όπως ο βιασμός, η οικογενειακή βία ή ο ακρωτηριασμός γεννητικών οργάνων σε έναν ξένον άνδρα. Δυσκολεύονται δηλαδή να περιγράψουν όλα τα προαναφερθέντα εγκλήματα που οφείλουν να εμπίπτουν στην ερμηνεία της έννοιας του πρόσφυγα.

ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Τα θεμελιώδη δικαιώματα των κοριτσιών και γυναικών προσφύγων που ζουν στην Ελλάδα πρέπει να γίνονται σεβαστά και η φωνή τους πρέπει να ακουστεί. Ξεριζωμένες από τον τόπο τους,έρχονται αντιμέτωπες με τον φόβο,την αβεβαιότητα και την βία αλλά παράλληλα είναι αποφασισμένες να ξαναφτιάξουν την ζωή τους ,και πολλές από αυτές έχοντας αναγνωρίσει την στήριξη της ελληνικής κοινωνίας που παρ όλες τις αντιξοότητες παραμένει θετική,επιθυμούν να παραμείνουν μόνιμα στην Ελλάδα.

Οι ελληνικές αρχές διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην εκπλήρωση των απαιτήσεων σχετικά με τις συνθήκες υποδοχής και διαβίωσης και την πρόσβαση σε υπηρεσίες και σε κάθε μορφής πληροφόρηση.Για την βελτίωση της κατάστασης απαιτείται εναρμόνιση της ελλήνικης νομοθεσίας με την αντίστοιχη διεθνή και ευρωπαική σχετικά με θέματα ασύλου και προστασίας των δικαιωμάτων των αιτούντων.

Βασικότερο όλων όμως είναι ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των προσφύγων που φιλοξενούνται στην Ελλάδα.Ο σεβασμός θα πρέπει να εκδηλωθεί με διεθνείς συνεργασίες και αναγνώριση των υποχρεώσεων όλων των κρατών.

Πηγές:

Η μαρτυρία της Αmal από την έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας (Amnesty International)<<Θέλω να αποφασίζω για το μέλλον μου>>

Η μαρτυρία της Αφρικανής Carene από άρθρο της Έλλης Ισμαιλίδου για την εφημερίδα ¨ΤΟ ΒΗΜΑ΄΄