Η κυριαρχία του body-shaming στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Body shaming είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την ανάρμοστη γλώσσα, τα αρνητικά σχόλια και τις προσβολές σε δηλώσεις και στάσεις απέναντι στο ίδιο μας το σώμα ή την εμφάνισή μας αλλά και απέναντι στο σώμα και στην εμφάνιση άλλων ανθρώπων.
Είναι εμφανές ότι το body shaming έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και της κουλτούρας μας. Βομβαρδιζόμαστε καθημερινά με μηνύματα που μας κάνουν να αναρωτιόμαστε γιατί γεννιόμαστε με αυτό το σώμα που έχουμε, να μισούμε το σώμα μας, μας προκαλούν αμφιβολίες και δυσάρεστα συναισθήματα ή μας προκαλούν να αλλάξουμε. Βέβαια έχουμε επίγνωση για το πόσο καταστροφικά μπορεί να είναι αυτά τα μηνύματα, παρ’ όλα αυτά η συμπεριφορά και τα συναισθήματά μας δε φαίνεται να μεταβάλλονται μέσω αυτής της επίγνωσης.
Ξεκινώντας με την αφήγηση ενός περιστατικού…
Η Shida Amal, blogger από τη Μαλαισία, αναγκάστηκε μετά από συνεχή παρενόχληση και προσβολές από fat-shamers να δώσει τέλος στη ζωή της. Όλα ξεκίνησαν το 2015, όταν ξεκίνησε να παρενοχλείται από μια ομάδα ατόμων στο Twitter, οι οποίοι την αποκαλούσαν “Χοντρή” and “ηλίθια”. Σύμφωνα με την Shida, σύντομα προέκυψε ένα μοτίβο – κάθε φορά ξεκινούσε ο εκφοβισμός με το να tweetάρει κάποιος μια προσβολή και στη συνέχεια συμμετείχαν και οι άλλοι. Η 26χρονη blogger δεν μπορούσε να αγνοήσει τα σχόλια ούτε να ξεφύγει από την κοροϊδία και τις προσβολές που της εξαπέλυαν, καθώς την έκαναν και tag στις δημοσιεύσεις τους. Κατάφερε μεν να μπλοκάρει τις δημοσιεύσεις μίσους αλλά κάθε φορά που μπλόκαρε κάποιον, κάποιος άλλος θα τις έκανε επίθεση. Ο εκφοβισμός εξακολουθούσε να συμβαίνει σε καθημερινή βάση για έναν χρόνο περίπου, ώσπου τελικά η Shida δεν άντεξε και αυτοκτόνησε.
Τι είναι το body shaming?
Ο όρος body shaming δεν μπορεί να αποδοθεί μονολεκτικά στην ελληνική γλώσσα. Προέρχεται από τις λέξεις body (=σώμα) και shaming (<shame=ντροπή). Body shaming είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την ανάρμοστη γλώσσα, τα αρνητικά σχόλια και τις προσβολές σε δηλώσεις και στάσεις απέναντι στο ίδιο μας το σώμα ή την εμφάνισή μας αλλά και απέναντι στο σώμα και στην εμφάνιση άλλων ανθρώπων. Συνεπώς, το σώμα και η εξωτερική εμφάνιση αποτελούν το επίκεντρο της κριτικής και του αρνητικού σχολιασμού. Ένας βασικός άξονας που εμπλέκεται στο φαινόμενο του body-shaming είναι η σύγκριση. Καθημερινά συγκρίνουμε, ακόμα και ασυνείδητα, τον εαυτό μας με τους άλλους.
Το Body shaming συνδέεται με την εικόνα σώματος, δηλαδή το πώς ένα άτομο αντιλαμβάνεται και βιώνει την εμφάνιση του σώματός τους. Η εικόνα σώματος αφορά τα χαρακτηριστικά του σώματός μας, δηλαδή το μέγεθος, το ύψος, το σχήμα και την εμφάνιση αλλά και τις σκέψεις κ τα συναισθήματα που έχουμε για το σώμα μας. Το Body shaming τροφοδοτείται κυρίως από τις αντιλήψεις που κυριαρχούν σχετικά με το ιδανικό σώμα. Το ιδανικό σώμα αποτελεί το κέντρο της σύγκρισης με τον εαυτό μας και με τους άλλους. Μέσα σε όλη αυτή την εξαντλητική διαδικασία της σύγκρισης και του αρνητικού σχολιασμού έρχεται να προστεθεί και το στίγμα, το οποίο «προσκολλάται» στο άτομο όταν το σώμα ή ο τύπος του σώματός του δε συνάδει με τις αποδεκτές νόρμες.
Body shaming και social media
Η αύξηση της χρήσης των social media επιτρέπει στους ανθρώπους να δημοσιεύουν προσωπικό περιεχόμενο, φωτογραφίες και να αφήνουν σχόλια στις φωτογραφίες άλλων, πολλές φορές όμως προσβάλλοντας και μειώνοντάς τους. Το body-shaming μπορεί κανείς να το εντοπίσει καθημερινά στα social media. Διάσημοι και influencers προβάλλουν συνεχώς μηνύματα για το ιδανικό σώμα, το οποίο όμως πολλές φορές δεν είναι πραγματικό και δεν είναι δυνατό να αποκτηθεί από όλους μας. Τα μηνύματα που προβάλλονται από τους influencers δεν έχουν τον ίδιο αντίκτυπο σε όλα τα άτομα, καθώς εξαρτάται από την ευαλωτότητα του κάθε ατόμου και την ικανότητα να «φιλτράρει» το περιεχόμενο τους. Δυστυχώς, πολλές φορές καταλήγουμε να δεχόμαστε άκριτα όσα μας προβάλλονται, αγνοώντας τη διαφοροποίηση πραγματικού-ψηφιακού κόσμου και μπαίνουμε σε έναν φαύλο σύγκρισης και σκληρής κριτικής προς τον εαυτό και τους άλλους. Μέσα σε αυτόν τον κύκλο καταργείται η έννοια της διαφορετικότητας και του σεβασμού προς τον συνάνθρωπο. Καλό θα ήταν όμως να έχουμε κατά νου ότι η ταχεία αναπαραγωγή της εικόνας του ιδανικού σώματος συνεπάγεται ότι όλοι μας είμαστε ευάλωτοι στο να πέσουμε θύματα του body shaming, στη χειρότερη των περιπτώσεων και να υποστούμε περιθωριοποίηση.
Αντιλήψεις για το ιδανικό σώμα
Πριν τη δεκαετία του ’50 οι γυναίκες που ήταν “παχουλές” θεωρούνταν πως είναι πιο ελκυστικές και επομένως αποτελούσαν το ιδανικό σώμα για εκείνη την εποχή.
Από τη δεκαετία του ’60 αυτή η αντίληψη άλλαξε και οι αδύνατες γυναίκες θεωρούνταν θελκτικές.
Σήμερα, η κουλτούρα του ‘Sizeism’ επιβραβεύει και προωθεί το αδύνατο σώμα. Ο όρος sizeism αναφέρεται στη διακρίσεις που αντιμετωπίζουν τα άτομα λόγω του μεγέθους του σώματός τους, το τι νούμερο ρούχα φορούν. Σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο, το να είναι κανείς αδύνατος είναι ένα σύμβολο status. Συχνά, όταν κάτι σχετίζεται με το status, πολλοί από εμάς κοπιάζουμε για να το αποκτήσουμε. Το να είναι κανείς αδύνατος τη σημερινή ημέρα μπορεί να ειδωθεί ως μια ‘βιτρίνα’ της καθημερινής ζωής επιδεικνύοντας ότι το άτομο έχει προσβαση σε μια υγιεινή διατροφή και άσκηση. Για τους άνδρες, το να έχουν ένα πιο μυώδες και ψηλό ανάστημα θεωρείται να είναι το ιδανικό. Εξαιτίας της εσωτερίκευσης τέτοιων μη ρεαλιστικών κριτηρίων, οι γυναίκες τείνουν να ντρέπονται περισσότερο για το σώμα τους από τους άνδρες και να υποφέρουν περισσότερο από την κουλτούρα της ιδανικοποίησης.
Διάφορες σκέψεις…
Ο φόβος για το αν κάποιο άτομο θα αξιολογηθεί θετικά ή αρνητικά ή θα θεωρηθεί ως ανεπιθύμητο από άλλα άτομα μπορεί να καλλιεργήσει το άισθημα της ανεπάρκειας, της ταπείνωσης, της ντροπής, της κατωτερότητας και της κατάθλιψης.
Παρά τα αρνητικά συναισθήματα που μπορεί να προκαλεί το body shaming, είναι μια από τις πιο κοινωνικά αποδεκτές μορφές διάκρισης και τη συναντάμε καθημερινά, μέσα από τη συναναστροφή μας με τα social media. Έχουμε γίνει αναίσθητοι σε τέτοιου είδους παραδείγματα body shaming εξαιτίας της κυριαρχίας τους και της δύναμής τους.
Παρ’ όλα αυτά η σημερινή κοινωνία αρχίζει ολοένα και περισσότερο να επιτάσσει την ανάγκη να σταματήσουν να υφίστανται τέτοιου είδους διακρίσεις, τη στιγμή που ολόκληρος ο πλανήτης αντιμετωπίζει σοβαρότερα προβλήματα. Οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι ο κατακερματισμός της κοινωνίας αλλά και του ατόμου κάθε άλλο παρά σε ανθρωπιστική εξέλιξη θα οδηγήσει.
